رطوبت(humidity) به میزان بـخار آب مـوجـود در هـوا گفته میـشود. رطوبت نسبی، نسبت درصدی از بخار آب موجود در هـوا در یــک درجه حرارت معین، به میزان بخارآبی است کـه هـوا در آن دمـای معـیـن قــادر به نگهداری است. میزان بـخــار آبی که توده ی هوا میتواند در خود نگه دارد به درجه حــرارت آن توده هوا بستگی دارد. هر قدر هوا گرمتر باشد، آب بیــشتری نیز میتواند در خود جای دهد. رطوبت نسبی پاییـن بـه مفـهـوم آن اسـت که هـوا خشـک بـوده و قـابلیت نگهداری رطوبت زیادی را نیز دارا است.
در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد، هر متر مکعب هوا میتواند ۱۸ گرم (بخار) آب را در خود نگه دارد. در ۲۵ درجه سانتی گراد این مقدار به ۲۲ گرم آب افزایش می یابد. یعنی چنانچه دمای هوا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد و یک متر مکعب هوا نیز محتوی ۲۲ گرم آب باشد، رطوب نسبی ۱۰۰ درصد است و اگر دربرگیرنده ۱۱ گرم آب باشد، رطوبت هوا ۵۰ درصد است.
چنانچه رطوبت هوا ۱۰۰ درصد باشد، آب دیگر نمیتواند تبخیر گردد. چراکه هوا تا آخرین ظرفیت خود از رطوبت اشباع گردیده است. مکانیسم خنک سازی بدن ما مبتنی بر تبخیر رطوبت (عرق) از سطح پوست بدن میباشد. هر قدر رطوبت نسبی پایین تر باشد، رطوبت (عرق) بهتر تبخیر شده و ما احساس خنکی بیشتری خواهیم کرد. اما هنگامی که رطوبت نسبی ۱۰۰ درصد باشد، ما احساس گرمای بیشتری (از دمای واقعی) خواهیم کرد، چرا که در این وضعیت عملا عرق بدن تبخیر نمیشود تا ما بتوانیم احساس خنکی کنیم.
شاخص حرارتی تاثیر رطوبت هوا برگرمای حقیقی هوا را نشان میدهد، که حاصل آن گرمایی است که ما آن را احساس میکنیم. برای مثال در گرمای ۴۰ درجه سانتی گراد چنانچه رطوبت نسبی هوا ۳۰ درصد باشد، گرمایی که ما احساس میکنیم ۴۴ درجه سانتی گراد و چنانچه رطوبت نسبی ۹۰ درصد باشد گرمایی که ما احساس خواهیم کرد ۹۴ درجه سانتی گراد است.
چرا در فصل زمستان هوای داخل منزل خیلی خشک میشود؟
چنانچه درجه حرارت محیط خارج منزل ۰ درجه سانتی گراد باشد، حداکثر آبی که یک متر مکعب هوا میتواند در این دما در خود نگه دارد تنها ۵ گرم است. وقتی این هوای سرد وارد منزل گردیده و بوسیله وسایل گرمایشی تا ۲۵ درجه سانتی گراد گرم میشود،رطوبت نسبی به ۲۳ درصد کاهش می یابد.
مقادیر مناسب رطوبت نسبی داخل منزل:
– رطوبت نسبی حدود35 تا ۴۵ درصد ایده آل میباشد.
– رطوبت نسبی کمتر از ۳۰ درصد خیلی خشک محسوب میشود.
– رطوبت نسبی نباید از ۵۰ درصد تجاوز کند.
چگونه رطوبت داخل منزل را اندازه گیری کنیم؟
بخار گرفتن (چگالش آب) شیشه پنجره ها و به مشام رسیدن بوی رطوبت میتواند بیانگر رطوبت بالای خانه باشد. البته درفصل زمستان اندکی چگالش آب در گوشه های تحتانی و لبه های پنجره ها امری طبیعی است.
یک راه آسان برای اندازه گیری رطوبت منزل استفاده از دستگاه های رطوبت سنج می باشد.
تاثیرات سوء کاهش رطوبت:
۱-خشکی پوست و پوشش مخاطی ی بینی و گلو. (ترک لبها، به خارش افتادن پوست، احساس خشکی گلو، خونریزی از بینی)
۲-افزایش الکتریسیته ساکن در وسایل فلزی. (ایجاد جرقه هنگام تماس دست با آنها)
۳-هوا سردتر از آنچیزی که هست به نظر میرسد.
۴-بروز سرماخوردگی و بیماریهای تنفسی افزایش می یابد.
۵-باعث ترک برداشتن گچ دیوار و افت حجمی کفپوشهای چوبی و باز شدن درزهای بین آنها میشود.
۶-افزایش حملات سردردهای سینوسی، آلرژی و آسم.
چگونه رطوبت هوا را افزایش دهیم؟
افزایش رطوبت در منازل و با کمک سیستم هواساز معمولا از دو روش کلی زیر صورت می کیرد
* رطوبت ساز تبخیری(evaporative humidifier):در این دستگاه صفحه تبخیری دستگاه با آب به صورت اتوماتیک مرطوب گشته و از طریق جریان هوای گرم عبوری از روی صفحه هوای دارای رطوبت بالا را به محیط منزل وارد می کند کنترل رطوبت در این نوع دستگاهها به صورت اتوماتیک انجام می گیرد.
* رطوبت ساز بخاری(Vapour humidifier):دارای یک مخزن آب میباشند و از طریق جوشش آب ایجاد بخار نموده ، بخار گرم را وارد محیط منزل می کند. کنترل رطوبت در این نوع دستگاهها به صورت اتوماتیک انجام می گیرد.کار برد بیشتر این دستگاهها در منازل بزرگ یا محیط های تجاری می باشد.
تاثیرات منفی رطوبت زیاد:
رطوبت بالا باعث ایجاد پوسیدگی در وسایل چوبی، زنگ زدن وسایل فلزی، تشدید درد پا و کمر، تجمع حشرات و آفات، افزایش آلرژن ها (مواد حساسیت زا) نظیر مایت ها و کپک ها ، افزایش رشد باکتریها در منزل، دشواری در تنفس، خستگی، کنده شدن کاغذ دیواری ها، پوسته پوسته شدن رنگها، آسیب به وسایل الکتریکی و غیره میشود.
نکته:رطوبت بالا حملات آسم و آلرژی را تشدید میکند.
منابع رطوبت زای داخل منازل:
حمام (استحمام)-پخت و پز (آشپزخانه)- عمل تنفس-گیاهان داخل منزل-خشک شدن لباسهای شسته شده.
چگونه رطوبت را کاهش دهیم:
۱-با نصب هواکش در حمام، آشپزخانه و هر جا که امکان تولید بخار وجود دارد.
۲-استفاده از دستگاه رطوبت زدا(dehumidifier) که باعث حذف رطوبت از هوا میشود.
3- استفاده از دستگاه کولرهای گازی مرکزی یا کولرهای اسپلیت در فصل تابستان